W świecie poezji, podmiot liryczny pełni kluczową rolę. Jest to osoba mówiąca w utworze lirycznym (o rodzajach literackich przeczytasz tutaj), która opowiada o sobie i swoich uczuciach, przeżyciach. To właśnie dzięki niemu poezja staje się uniwersalnym medium wyrażania emocji i uczuć.

1. Osoba mówiąca w liryce (w poezji):

Podmiot liryczny, w swojej najprostszej formie, jest osobą mówiącą w poezji. Wyraża swoje uczucia, emocje i doświadczenia, dzięki czemu czytelnik może poznać świat budowany przez poetę.

Może także wcielać się w różne postaci, zarówno historyczne, jak również fikcyjne (np. z mitologii czy innego dzieła literackiego). W takim przypadku mówimy o liryce roli. Daje to możliwość poznania emocji, przeżyć z różnych perspektyw i doświadczeń.

Kiedy natomiast podmiot liryczny jest postacią zwierzęcą, rośliną albo pojęciem abstrakcyjnym, mamy wtedy do czynienia z liryką maski.

2. Podmiot liryczny jako jednostka i zbiorowość:

Osoba mówiąca w liryce może wypowiadać się jako jednostka lub jako zbiorowość. W pierwszym przypadku, mówi się o podmiocie lirycznym indywidualnym, który używa „ja” do wyrażania swoich uczuć i doświadczeń. W drugim przypadku o zbiorowym używa „my”, do wyrażania uczuć i doświadczeń grupy ludzi lub społeczności.

3. Ujawnianie podmiotu lirycznego:

Podmiot liryczny może ujawnić się bezpośrednio lub pośrednio. O liryce bezpośredniej mówimy, kiedy podmiot używa „ja” do wyrażania wprost swoich uczuć i doświadczeń. W pośredniej jest ukryty i jego obecność jest sugerowana przez kontekst lub relację z innymi elementami tekstu. Bardziej opisuje, relacjonuje nam to, co widzi.

W niektórych przypadkach, podmiot liryczny może wystąpić z apelem lub odezwą do lirycznego adresata. Tworzy wtedy unikalną formę interakcji między poetą a czytelnikiem.

Podstawa programowa języka polskiego dla e8

Analizując to, co uczeń szkoły podstawowej wiedzieć i umieć powinien (czyli podstawę programową), zagadnienie związane z podmiotem lirycznym znajduje się tylko w jednym punkcie. Chodzi o umiejętność scharakteryzowania osoby mówiącej w utworze literackim. Nie jest zatem konieczne posługiwanie się wszystkimi tymi pojęciami, o których wspominałem wyżej. Ważne, aby umieć opisać to, co zauważycie.