Najnowszy kanon lektur w szkole podstawowej

Najnowsza podstawa programowa wprowadza „najnowszy” kanon lektur w szkole podstawowej. Co się zmieniło? Co dodano, a co odjęto? Jak zwykle subiektywny komentarz młodego polonisty.
Na marginesie, Żona wczoraj mi powiedziała, żebym już nie jechał na haśle „młodego” polonisty, bo młody to już nie jestem. Do mianowania jeszcze jestem! 😉

Kilka pytań

1. Czy na egzaminie ósmoklasisty będzie sprawdzana wiedza z listy lektur obowiązkowych?
2. Czy lekturę przypisaną do danej klasy (poziomu), można przenieść na inny?
3. … Pewnie jeszcze coś mi przyjdzie do głowy.

Kilka spostrzeżeń:

1. W końcu ktoś pomyślał i wyrzucił „Pinokia”.
2. „Nela…” w klasie ósmej jest dla mnie pomyłką.
3. Często będę powoływał się na autorów podręczników. Wiele z tekstów z listy omawia się bowiem we fragmentach, zaproponowanych właśnie przez tworzących podręczniki. To nie jest żadna ucieczka z mojej strony, tylko piszę o rzeczywistości.
4. Na liście znalazło się parę tytułów, których po prostu nie znam. Przyznaję to otwarcie.
5. Ogólnie – dobór lektur jest nieprzemyślany, miejscami wręcz przypadkowy. Zabrakło współczesności. To, co kiedyś się sprawdzało, niekoniecznie musi się sprawdzić dzisiaj. Ot, co!

Lista lektur z PP2016

1. Klasa IV:

   1. Lektury obowiązkowe:
      1. Jan Brzechwa, „Akademia pana Kleksa”
         – Lektura lubiana przez uczniów, ciekawa, dużo interesujących rzeczy przy okazji wychodzi, miło się ją omawia.
      2. Janusz Christa, „Kajko i Kokosz. Szkoła latania” (komiks)
         – Fragment tego komiksu jest w podręczniku. W sumie to nie mam zdania.
      3. René Goscinny, Jean – Jacques Sempé, „Mikołajek” (wybór opowiadań)
         – Lubiana pozycja, chętnie czytana. Problemem jest dostępność.
      4. Adam Mickiewicz,
         1. „Powrót taty”
            – Pamiętam ze swoich lat. Nie widzę problemu.
         2. „Pani Twardowska”
            – Lubię ten wiersz. Myślę, że i uczniom przypadnie do gustu. Recytacja obowiązkowa.
         3. „Pan Tadeusz” (opisy)
            – „Grzybobranie” jest w podręczniku, nie pamiętam tylko dokładnie, w której klasie. W 4. chyba bym nie ryzykował jeszcze, bo język jest stosunkowo trudny. Wszystko będzie zależało od dobranego fragmentu.
      5. Joanna Olech, „Dynastia Miziołków”
         – Bardzo ciekawa pozycja, jednak problem jest z dostępnością.
      6. Józef Wybicki, „Mazurek Dąbrowskiego”
         – Podstawa!
      7. Wybrane podania i legendy polskie, Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, „Kopciuszek”, „Kot w butach”, „Sinobrody”, Aleksander Puszkin, „Bajka o rybaku i rybce”, Jeanne-Marie Leprince de Beaumont, „Piękna i Bestia”
         – Do tej pory realizowałem w oparciu o propozycję z podręcznika. Z pewnością autorzy będą musieli ujednolicić wybór. Szkoda, że trochę rezygnuje się z dowolności.
      8. Wybrane wiersze: Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Joanny Kulmowej, Juliana Tuwima
         – Tu także wszystko spadnie na karb autorów podręczników.
   2. Lektury uzupełniające:
      1. Adam Bahdaj, „Kapelusz za 100 tysięcy” – Nie wiem czy wstyd, czy nie wstyd, ale nie znam.
      2. Frances Hodgson Burnett, „Tajemniczy ogród” lub inna powieść
         – Inna powieść Burnett się rozumie. 🙂 Dla mnie jest to za trudna propozycja dla klasy IV.
      3. Janusz Korczak, „Król Maciuś Pierwszy”
         – Z kolei ta pozycja jest nieadekwatna dla klasy IV.
      4. Maria Kownacka, Zofia Malicka, „Dzieci z Leszczynowej Górki”
         – Znowu nie znam. Gdzie ja się uchowałem?
      5. Selma Lagerlöf, „Cudowna podróż”
         – Nie znam, więc się nie wypowiem.
      6. Sat – Okh, „Biały mustang”
         – Coś mi dzwoni, ale jeszcze nie wiem gdzie. Nie można wszak znać wszystkiego.
      7. Wybór innych tekstów kultury, w tym utwory dla dzieci i młodzieży; film i spektakl teatralny z repertuaru dziecięcego; wybrane programy telewizyjne.
         – „Uwielbiam” takie hasła. :/

2. Klasa V

   1. Lektury obowiązkowe:
      1. Clive Staples Lewis, „Opowieści z Narni. Lew, czarownica i stara szafa”
         – Uff! Ostało się, więc rok szkolny będzie nieco bardziej ciekawy. Lektura lubiana, chętnie czytana (chociaż film robi trochę złej roboty), a i można ciekawe rzeczy z niej wyciągnąć.
      2. Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz” (zwyczaje i obyczaje)
         – Parę fragmentów w podręczniku nie zaszkodzi.
      3. Ferenc Molnar, „Chłopcy z Placu Broni”
         – Od kilku lat prawdziwy hit! Włącznie z tym, iż byłem zaczepiany na korytarzu i musiałem wysłuchać wyrzutów, że Nemeczek nie mógł, nie mógł umrzeć. Porusza, a to dla mnie ważne. Książka, która nie pozostaje obojętna.
      4. Bolesław Prus, „Katarynka”
         – Jak trzeba…
      5. Juliusz Słowacki, „W pamiętniku Zofii Bobrówny”
         – Przecież to wiersz. Każdy uczeń, który wyszedł spod mojej ręki zna go na pamięć. Polecam <klik>
      6. Seweryna Szmaglewska, „Czarne Stopy”
         – Oj będzie trzeba sobie odświeżyć.
      7. Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz np. mity o: Prometeuszu, Syzyfie, Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Heraklesie, Edypie, Tezeuszu i Ariadnie, Orfeuszu i Eurydyce
         Biblia, powstanie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne.
         – Standard! I ważna pozycja, skoro jesteśmy w kręgu cywilizacji śródziemnomorskiej i judeochrześcijańskiej. Mam nadzieję, że dodadzą kontekst słowiański.
      8. Wybrane wiersze Jana Twardowskiego, Leopolda Staffa, Anny Kamieńskiej, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza.
         – Wierszy nie będę komentował. 😉
   2. Lektury uzupełniające:
      1. Lewis Carroll, „Alicja w Krainie Czarów”
         – Będzie ciężko, ale dam radę.
      2. Andrzej Maleszka, „Magiczne drzewo”
         – Nie czytałem całości, jedynie fragmenty. Trudno mi tu zająć jednoznaczne stanowisko.
      3. Karol May, „Winnetou”
         – Moim skromnym zdaniem, młodzi mają chyba inną wrażliwość. Czy Karol May zachwyci, urzeknie, obroni się? Nie wiem.
      4. Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść
         – Brak zdania.
      5. Edmund Niziurski, „Sposób na Alcybiadesa”
         – Trochę się męczymy z tą lekturą, ale może być.
      6. Bolesław Prus, „Kamizelka”
         – Chyba wolałbym zamienić miejscami z „Katarynką”.
      7. Henryk Sienkiewicz, „Janko Muzykant”
         – Myślałem, że już odszedł, że już nigdy nie wróci. Dla mnie ta nowela to symbol. Nie wiem czy chcę do niej wracać. Zastanawiam się natomiast czy nie ma na rynku czegoś podobnego w przesłaniu, a bardziej współczesnego.
      8. Mark Twain, „Przygody Tomka Sawyera”
         – Zdecydowanie do klasy IV.
      9. Wybór innych tekstów kultury.

3. Klasa VI

   1. Lektury obowiązkowe:
      1. Antoni Czechow, „Kameleon”, „Śmierć urzędnika”
      2. Rafał Kosik, „Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi”
         – Coś współczesnego, nareszcie. Problem jednak może być z dostępnością.
      3. Ignacy Krasicki, wybrane bajki
         – W podręczniku są.
      4. Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz” (polowanie oraz koncert Wojskiego)
         – Niech będzie.
      5. John Ronald Reuel Tolkien, „Hobbit, czyli tam i z powrotem”
         – Hura, hura, hura! 🙂
      6. Henryk Sienkiewicz, „W pustyni i w puszczy”
         – A może jednak coś współczesnego?
      7. Wybrane wiersze Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Zbigniewa Herberta.
   2. Lektury uzupełniające:
      1. Aleksander Dumas, „Trzej muszkieterowie”
         – Zastanawiam się tylko czy ktoś to rzeczywiście przeczyta.
      2. Joseph Rudyard Kipling, „Księga dżungli”
         – Mam mieszane uczucia.
      3. Marcin Kozioł, „Skrzynia Władcy Piorunów”
         – Nie znam.
      4. Stanisław Lem, „Cyberiada” (fragmenty)
         – Lem nie spodobał się uczniom. Trudny, niezrozumiały. Byli w szoku, kiedy powiedziałem im, że jest to jeden z bardziej znanych, polskich autorów na świecie.
      5. Kornel Makuszyński – wybrana powieść
         – Stawiam na „Szatana z VII klasy”. Lubią, więc nie będzie problemu.
      6. Lucy Maud Montgomery, „Ania z Zielonego Wzgórza”
         – Dla mnie lektura problematyczna. Jednak stwierdzam, iż z każdym rokiem zdobywa swoich wiernych fanów. I podkreślę: fanów, nie fanek.
      7. Alfred Szklarski, wybrana powieść
         – Tomki come back. 🙂 Ale czy to jest jeszcze lektura na dziś?
      8. Katarzyna Zychla, „Dziewczynka tańcząca z wiatrem”
         – Nie znam.

4. Klasa VII

   1. Lektury obowiązkowe:
      1. Charles Dickens, „Opowieść wigilijna”
         – Tu zareklamuję Teatr Lalek Banialuka w Bielsku-Białej i ich adaptację pt. „Mr. Scrooge”. Kapitalna i warta obejrzenia.
      2. Aleksander Fredro, „Zemsta”
         – Podstawa i trzeba znać.
      3. Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII, VIII
         – Podstawa. Ponownie zdamy się na łaskę i niełaskę autorów podręczników.
      4. Ignacy Krasicki, „Żona modna”
         – A czemu nie „Pijaństwo”? Satyra-ważna rzecz.
      5. Adam Mickiewicz,
         1. „Reduta Ordona”
            – I na pamięć całość! >;->
         2. „Śmierć Pułkownika”
            – Ok.
         3. „Świtezianka”
            – Ok.
         4. II część „Dziadów”
            – Za przeproszeniem, ale takiego dzieła nie znam. Może czegoś nie dosłyszałem na wykładach, ale dramat Mickiewicza nosi tytuł „Dziady. Cz. 2”. Dramat myślę, że ważny.
         5. „Pan Tadeusz” (historia Polski)
            – Podręcznik.
      6. Henryk Sienkiewicz, „Quo vadis”, „Latarnik”
         – Rozumiem, że powieść historyczna być musi. Czy „Qv” jest dobrym wyborem? Jest to ważna, choć trudna w odbiorze powieść.
      7. Stefan Żeromski, „Siłaczka”
         – Do wyboru, więc będzie można wybrać lub nie.
      8. Wybrane wiersze Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta.
   2. Lektury uzupełniające:
      1. Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna
         – Dla mnie powieść kryminalna tego typu była miłym zaskoczeniem. Popieram.
      2. Ernest Hemingway, „Stary człowiek i morze”
         – Klasyka! Choć ciężka, uważam, że warto.
      3. Helena Keller, „Widzieć przez trzy dni”
         – Nie znam.
      4. Nancy H. Kleinbaum, „Stowarzyszenie Umarłych Poetów”
         – Dla mnie to opowieść o marzeniach. Osobiście moim marzeniem jest być takim nauczycielem jak Keating.
      5. Beata Obertyńska, „Z domu niewoli” (fragmenty)
         – Nie znam.
      6. Henryk Sienkiewicz, „Krzyżacy”
         – Może przerażać objętość.
      7. Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze” (fragmenty)
         – Ja bym to dał do lektur obowiązkowych!
      8. Wybór innych tekstów kultury.

5. Klasa VIII

   1. Lektury obowiązkowe:
      1. Aleksander Kamiński, „Kamienie na szaniec”
         – Słuszny wybór.
      2. Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”
         – Rozumiem intencje autorów PP2016, że każdy Polak powinien poznać polską epopeję narodową. I podzielam to przekonanie. Tylko dlaczego obcina się wymiar godzin w klasie ósmej, kiedy ma odbyć się egzamin, kiedy na tak ważną lekturę potrzebna jest większa ilość godzin?
      3. Juliusz Słowacki, „Balladyna”
         – Słuszny wybór. Jak tylko będą grali, dla porównania, na pewno wybierzemy się do Teatru Lalek Banialuka.
      4. Antoine de Saint-Exupery, „Mały Książę”
         – Można już rok wcześniej.
      5. Stefan Żeromski, „Syzyfowe prace”
         – Osobiście lubię Żeromskiego, więc dla mnie nie ma problemu przejście przez „Syzyfowe prace”. Jednak muszę to przeczytać raz jeszcze, gdyż lektura budzi duże emocje.
      6. Wybrane wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Wisławy Szymborskiej, Jarosława Marka Rymkiewicza, Stanisława Barańczaka.
   2. Lektury uzupełniające:
      1. Bogdan Bartnikowski, „Dzieciństwo w pasiakach”
         – Nie znam.
      2. Miron Białoszewski, „Pamiętnik z powstania warszawskiego” (fragmenty)
         – Warto!
      3. Suzanne Collins, „Igrzyska śmierci”
         – A to mnie zaintrygowało! 🙂 Nie znam, więc trudno mi się wypowiedzieć, jednak to najświeższy towar na tej liście.
      4. Arkady Fiedler, „Dywizjon 303”
         – Można.
      5. Jan Paweł II, „Pamięć i tożsamość” (fragmenty)
         – Zapewne autorzy podręczników znajdą odpowiednie fragmenty.
      6. Karolina Lanckorońska, „Wspomnienia wojenne 22 IX 1939 – 5 IV 1945” (fragmenty)
         – Pamiętam z lekcji. Zrobiło wrażenie na uczniach.
      7. Nela Mała Reporterka, „Nela na kole podbiegunowym”
         – To jest pomyłka! Nie w klasie ósmej.
      8. E. E. Schmitt, „Oskar i pani Róża”
         – Fragmenty omawiam w szkole podstawowej i robią wrażenie. Wg mnie fragmenty wystarczą, a kogo zainteresuje, może przeczytać całość.
      9. Wybór innych utworów tekstów kultury, w tym wierszy współczesnych poetów i reportaży.

Jakich lektur zabrakło na liście?

1. Nie ma nic Szekspira? Nawet „Romeo i Julia” się nie ostała. Wpływ angielskiego dramatopisarza na literaturę jest ogromny. Dlatego jeden jego dramat powinien się znaleźć.
2. Chociaż fragment „Odysei” Homera – toż to początek literatury.
3. Wyrzucono z listy 'Tego obcego” – idealna lektura w piątej klasie, mówiąca o rodzącej się miłości, problemie osamotnienia, przyjaźni. Uczniowie nie wierzą, że rzecz się dzieje dawno, dawno temu (kiedy nawet Pana Od Polskiego na świecie nie było!). Duży błąd
4. Gdzie jest Juliusz Verne i „W 80 dni dookoła świata”?
5. „Pieśń o Rolandzie” – chociaż fragment.

Podstawy programowej do LO nie ma jeszcze (bo w sumie po co?). Nie wiem zatem, co ostatecznie przerzucono do kolejnego etapu.

Tyle.